Suplementy diety i ich formy - jak wybrać najlepszy produkt?
Suplementy diety wykazują działanie odżywcze (lub inne fizjologiczne) na poszczególne układy i narządy organizmu człowieka. Pojedyncze czy złożone, stanowią skoncentrowane źródło witamin, składników mineralnych i innych substancji, które niezbędne są do życia. Aby działały efektywnie, warto wybrać najlepszą formę suplementacji - to nie takie trudne, jak mogłoby się wydawać. Na co zwrócić uwagę?
Suplementy diety - czy warto stosować?
Dieta powinna całkowicie pokrywać (indywidualne) zapotrzebowanie organizmu na energię, witaminy i minerały, które są niezbędne do prawidłowego rozwoju fizycznego i psychicznego oraz zachowania zdrowia. To jasne - przynajmniej w teorii.
Praktyka pokazuje, że wymogi w odniesieniu do wszystkich substancji nie są spełniane, a na niedobory składników odżywczych cierpi większość ludzi na świecie. Stosowanie suplementów jest więc uzasadnione i zalecane przez specjalistów. Zdaje się to zauważać spora część społeczeństwa - dynamika wzrostu spożywania suplementów diety w ostatnich latach wynosiła 30% - 40%.
Coraz więcej osób zdaje sobie sprawę z faktu, że wysoki i długotrwały brak witamin i/lub minerałów wiąże się z zakłóceniem pracy organizmu i może prowadzić do rozwoju wielu groźnych chorób (które ostatecznie zależne są od tego, jakich pierwiastków brakuje).
Suplementy diety są bardzo bezpieczne, bo - choć nie są lekami a produktami spożywczymi, nadal podlegają wielu regulacjom.
Co powoduje niedobory składników odżywczych?
Niedobory składników odżywczych wynikają najczęściej z nieodpowiednio zbilansowanej diety, choć oczywiście nie jest to regułą. Istnieje wiele innych przypadków, w których suplementy diety są szczególnie polecane:
- zespół złego wchłaniania (występujący w przebiegu chorób jak np. celiakia czy mukowiscydoza)
- przewlekłe choroby nerek
- zaburzenia pracy wątroby
- choroby przewodu pokarmowego
- nadużywanie alkoholu
- zaburzenia odżywiania
- dieta ograniczająca (wegetarianizm, weganizm) lub eliminacyjna (dieta bezlaktozowa)
- okres ciąży i laktacji
Suplementy diety - które z nich warto stosować?
Organizm człowieka syntetyzuje niektóre witaminy (głównie z grupy B, K i D), choć w niewystarczającej ilości, innych nie produkuje wcale. Wiele z nich znajduje się w pożywieniu, ale nie zawsze pokrywa 100% dziennego zapotrzebowania. Do najbardziej deficytowych witamin należą:
- witamina D
- witamina B12
- witamina E
- witamina C
- witamina K2
Niedobory dotyczą też składników mineralnych:
- wapń
- żelazo
- magnez
- selen
- cynk
Sprawę komplikuje fakt, że niedobory konkretnych witamin i minerałów trudno zdiagnozować bez specjalistycznych badań. Objawy bywają niejednoznaczne, dużą rolę odgrywa więc profilaktyka - prawidłowy tryb życia (pełnowartościowa, urozmaicona dieta, aktywność fizyczna) i rozsądna suplementacja.
Która formę suplementów diety wybrać?
Suplementy diety tworzone są tak, by umożliwić dostarczanie składników aktywnych w formie, która jest najlepsza (i najbardziej efektywna) do spożycia. Dzięki temu większość z nich jest szybko uwalniania i dobrze wchłaniana. Określenie najlepszego systemu dostarczania suplementów diety jest trudne, ze względu na ogromną różnorodność dostępnych opcji - z pewnością zauważył to każdy, kto rozważał suplementację zewnętrzną.
Każda forma ma swoje zalety, ale i ograniczenia - co warto o nich wiedzieć?
Suplementy diety w kroplach
Suplementy diety w kroplach mają wiele plusów. Specjaliści uważają, że to najszybszy i najskuteczniejszy sposób aplikacji witamin. Preparat jest skoncentrowany i cechuje się dużą biodostepnością - składniki czynne wchłaniają się szybko (proces rozpoczyna się już w jamie ustnej) i efektywnie (w dużej ilości).
Produkt zawiera niewiele substancji pomocniczych - w kroplach znajdują się zazwyczaj jedynie składniki aktywne i nośnik (który stanowi najczęściej tłuszcz, szczególnie w przypadku witamin A, D, E i K). Krople nie obciążają żołądka, są bezpieczne i łatwe w użyciu.
Z technicznego punktu widzenia, suplementy diety w kroplach są bardzo wygodne - pozwalają określić precyzyjną dawkę substancji (co jest pomocne, gdy lekarz zalecił modyfikację dawki).
Krople to też doskonałe rozwiązanie, jeśli suplementacji poddawane będą dzieci - wiele produktów można rozpuszczać w płynach - wodzie lub soku, co znacznie ułatwia podanie preparatu.
Suplementy diety w proszku
Suplementy diety w proszku są trwałe i stabilne. Dużą zaletą jest łatwość w przechowywaniu - są odporne na warunki środowiskowe. Mogą zawierać spore dawki niektórych składników odżywczych - jednak tylko tych, które rozpuszczalne są w płynach (zazwyczaj jednak nie są one tak skoncentrowane, jak w przypadku innych form suplementów diety).
Produkty w proszku nie obciążają żołądka, a wchłaniają się szybko i efektywnie. Trudności może natomiast przysporzyć samodzielne dawkowanie.
Suplementy diety w tabletkach i kapsułkach
Tabletki i kapsułki mają podobne właściwości, różnią się głównie budową - kapsułka nie jest sprasowana i może występować w formie proszku, granulatu, pasty lub płynu (co jest doskonałym rozwiązaniem by ograniczyć nieprzyjemne smaki i aromaty, np. oleje rybne).
To jedna z najczęściej wybieranych form suplementacji i stanowi wydajny system dostarczania leków. Tabletki i kapsułki sprawdzają się najlepiej w przypadku suplementów witaminowych i mineralnych, które nie wymagają dużych dawek. Cechuje je długi okres trwałości. Duży plus to brak potrzeby odmierzania precyzyjnych dawek.
Tabletki i kapsułki mają też wady - mogą być trudne do przełknięcia dla niektórych osób, obciążają też żołądek.
Suplementy diety w płynie
Suplementy diety w płynie to dobry pomysł dla osób, które chcą ograniczyć spożywanie tabletek i kapsułek. Forma jest odpowiednia dla większości witamin i minerałów. Płynne suplementy mogą jednak zawierać duże ilości substancji pomocniczych (do których zalicza się emulgatory, konserwanty, środki stabilizujące, barwniki czy aromaty), w związku z czym mają mniejszą koncentrację składników aktywnych.
Suplementy w płynie dzielą dużo wspólnego z produktami w proszku, są jednak wygodniejsze - zawiesina jest gotowa do użycia, ale okres przydatności do spożycia jest zdecydowanie krótszy.
Zioła jako suplementy diety
Zioła stanowią dużą grupę roślin, które zawierają czynniki bioaktywne o pozytywnym działaniu na organizm. Do tej pory odkryto ok. 25 tysięcy gatunków, które mogą być stosowane w celach terapeutycznych. Występują w trzech głównych formach:
- proszek
- kapsułki/tabletki
- susz
Suplementy diety na bazie ziół są skuteczne, ale i łagodne - aby preparaty przyniosły pożądane efekty, muszą być stosowane systematycznie i długotrwale. Nie jest to duży problem, gdyż substancje czynne zawarte w roślinach w większości przypadków nie mają tendencji do kumulowania się w organizmie.
Suplementy diety stosowane są celem uzupełnienia niedoborów witamin i minerałów. Zasadność ich spożywania jest znana i potwierdzona naukowo. Każda forma ma określone właściwości, wady i zalety. Wybór odpowiedniej - choć wydaje się trudny, powinien opierać się na aktualnych potrzebach, oczekiwaniach i indywidualnych preferencjach - a te jak wiadomo bywają bardzo różne.