Jak wykryć niedobór witaminy D3 w organizmie? Badanie poziomu związku i interpretacja wyników

Witamina D₃ - jak zbadać jej poziom?

Witamina D₃ znajduje się w skórze pod postacią 7-dehydrocholesterolu, a dzięki działaniu promieni słonecznych przekształca się w wątrobie w nieaktywną prewitaminę 25(OH)D₃. To właśnie tę formę powinno analizować badanie stężenia witaminy D₃. Pozwala to na precyzyjną i obiektywną ocenę wysycenia organizmu, nie tylko w przypadku niedoboru, ale i nadmiaru. 

W skrajnych przypadkach (związanych najczęściej z poważnym stanem chorobowym - krzywicą, sarkoidozą i gruźlicą) analizie poddaje się stężenie aktywnej formy witaminy D₃, czyli 1,25 (OH)₂D₃. Procedura jest jednak skomplikowana i kosztowna. Nie sprawdza się w diagnostyce niedoborów, ponieważ aktywna postać nie musi wykazać niskiego stężenia, nawet jeśli takie faktycznie występuje. Specjaliści uważają, że nie daje miarodajnych wyników, które niezbędne są w procesie diagnostycznym. 

Kiedy wykonać badanie?

Znajomość poziomu witaminy D₃ jest istotna w diagnostyce i leczeniu wielu chorób (np. krzywica, osteomalacja czy osteoporoza), ale istnieje kilka innych przesłanek do sprawdzenia poziomu witaminy D₃ w organizmie. Jakie są wskazania? 

• wykryte zaburzenia wchłaniania (np. stany zapalne jelit)
• rzadka ekspozycja na promienie słoneczne
• stosowanie leków obniżających wchłanianie witaminy D₃ (np. preparaty przeciwpadaczkowe)
• stosowanie diet redukcyjnych lub ograniczających
• nadczynność przytarczyc 
• przewlekłe choroby nerek i/lub jelit
• choroby autoimmunologiczne
• ciąża

Badania warto również przeprowadzić w przypadku podejrzenia przedawkowania, po przekroczeniu 65. roku życia i celem kontroli stężenia w czasie suplementacji (po ok. 3 miesiącach od rozpoczęcia terapii).

Jak przygotować się do badania?

Podstawowe badanie poziomu witaminy D₃ w organizmie nie jest procesem skomplikowanym, nie wymaga też specjalnych przygotowań - może być przeprowadzone o dowolnej porze dnia, nie trzeba być na czczo. Warto jednak zadbać o wygodną odzież i odpowiedni wypoczynek. 

Przed badaniem należy bezwzględnie poinformować personel medyczny o wszystkich przyjmowanych lekach i suplementach diety (również tych zawierających witaminę D₃).

Wyniki i ich interpretacja

Dla każdej grupy wiekowej stosowane są takie same normy. Jak interpretować wyniki? 

• < 20 ng/ml (niedobór) - zalecana jest suplementacja

• 20 - 30 ng/ml (stężenie suboptymalne) - suplementacja powinna być podtrzymana lub zwiększona po konsultacji z lekarzem, który oceni sytuację kliniczną

• 30 - 50 ng/ml (stężenie optymalne) - dawka suplementu powinna zostać utrzymana

• 50 - 100 ng/ml (stężenie podwyższone) - dawka suplementu może zostać utrzymana lub obniżona zgodnie z zaleceniami lekarza

• 100 - 200 ng/ml (stężenie potencjalnie toksyczne) - dawka suplementu powinna zostać obniżona

• > 200 ng/ml (stężenie toksyczne) - należy zaprzestać suplementacji do momentu, w którym stężenie będzie mieściło się w optymalnym zakresie

Przyjęte wartości mogą się nieznacznie różnić w zależności od laboratorium wykonującego badanie. 

Koszty badania

Ceny usług medycznych są bardzo zróżnicowane, a dysproporcje mogą sięgać nawet 50%. Badanie stężenia poziomu witaminy D₃ w organizmie wacha się zazwyczaj pomiędzy 75 a 140 złotych. Wysokość stawki zależna jest przede wszystkim od standardu i wyposażenia placówki, a w dalszej kolejności także województwa czy nawet miasta.

Witamina D₃ stanowi około 90% całej puli witaminy D w organizmie człowieka. Regularna kontrola poziomu związku umożliwia wykrycie i wdrożenie terapii w przypadku niedoborów, co istotnie zmniejsza ryzyko wystąpienia wielu poważnych schorzeń. Badanie laboratoryjne to najczęściej stosowany - bo praktyczny i wiarygodny sposób wykrywania nieprawidłowości stężenia. Choć wiąże się z kosztami, to dobra inwestycja - zdrowie jest przecież bezcenne.