W czasie snu zachodzi wiele istotnych procesów, które wpływają na pracę całego organizmu. Odpowiedni wypoczynek regeneruje, ma fundamentalne znaczenie dla układu nerwowego, odpowiada za poziom energii i motywacji. Zaledwie jedna nieprzespana noc może obniżyć sprawność psychofizyczną. Prawdziwy problem pojawia się jednak, kiedy zaburzenia snu stają się chronicznym zaburzeniem, utrudniającym funkcjonowanie. Jak rozpoznać i zwalczyć bezsenność?
Bezsenność - co to jest?
Choć bezsenność można definiować na kilka sposobów, określana jest najczęściej jako subiektywne odczucie złej jakości snu, które pogarsza funkcjonowanie w ciągu dnia. Aby mówić o poważnej dysfunkcji, musi trwać odpowiednio długo - przynajmniej 4 tygodnie. Problem jest bardzo złożony, a specjaliści wyróżniają cztery postaci kliniczne bezsenności:
- problemy z zaśnięciem - wydłużone oczekiwanie na sen (od 20 minut do kilku godzin)
- brak ciągłości snu - wybudzenia, które trwają powyżej 15 minut
- wczesne budzenie (z niemożnością ponownego zaśnięcia) - pojawia sie zwykle po 3 - 4 godzinach snu
- niska jakość snu - długość wypoczynku jest normalna, ale po przebudzeniu odczuwalne jest zmęczenie
Bezsenność może występować samodzielnie, pojawiając się bez wyraźnej przyczyny (bezsenność pierwotna), ale zdarza się, że jest wynikiem choroby somatycznej lub psychicznej (bezsenność wtórna).
Bezsenność - przyczyny
Przyczyn bezsenności jest wiele, najczęściej to jednak wynik współzależności kilku czynników, które są ze sobą ściśle powiązane. Dzielą się na trzy grupy:
- czynniki predysponujące - podatność na bezsenność, która ma podłoże biologiczne (wiek, cechy osobowości, zburzony rytm okołodobowy, obciążenie rodzinne)
- czynniki wyzwalające - przyczyny, które zakłócają sen (środowiskowe, medyczne, polekowe)
- czynniki utrwalające - zmiany behawioralne wywołane przez bezsenność (nieregularne pory snu, wzmożony stres i niepokój utrudniające zaśnięcie)
Ryzyko wystąpienia bezsenności wzrasta wraz z wiekiem, jednocześnie zmniejsza się też zapotrzebowanie na sen, co znacznie utrudnia rozpoznanie.
Bezsenność w ramach czasowych
Bezsenność często klasyfikowana jest z uwzględnieniem czasu trwania dysfunkcji:
- przygodna (do kilku dni) - pojawia się nagle, bez określonej przyczyny
- krótkotrwała (do 1 miesiąca) - związana jest zazwyczaj z czynnikiem wyzwalającym (np. duży stres lub ból)
- przewlekła (powyżej 1 miesiąca) - występuje najczęściej z chorobą, np. depresją
Choć już krótkie epizody bezsenności mogą zdezorganizować codzienne życie, dłuższy okres niesie poważne konsekwencje dla zdrowia - fizycznego i psychicznego.
Bezsenność - objawy
Objawy bezsenności są jasno określone i nie stanowią zazwyczaj problemu diagnostycznego, występują pojedynczo lub łącznie (w dowolnej konfiguracji). Do najczęściej stosowanych kryteriów należą:
- trudność w zaśnięciu
- nieregularny sen
- brak ciągłości snu
- zła jakość snu
O bezsenności można mówić, kiedy problemy ze snem pojawiają się pomimo odpowiednich warunków i możliwości do wypoczynku.
Bezsenność - skutki
Bezsenność jest poważną dysfunkcją, powodującą szereg negatywnych konsekwencji, które nie tylko obniżają samopoczucie, mogą też utrudniać normalne funkcjonowanie. Zalicza się do nich:
- zmęczenie i senność
- zaburzenia koncentracji i/lub pamięci
- problemy z funkcjonowaniem społecznym i/lub zawodowym
- rozdrażnienie
- spadek energii
- uczucie napięcia i stres
- bóle głowy
- upośledzenie aktywności układu odpornościowego (zmniejsza się ilość białych krwinek)
Długotrwały niedobór snu (mniej niż 6 godzin na dobę) wiąże się z ryzykiem rozwoju chorób przewlekłych, może też prowadzić do przedwczesnej śmierci.
Comments (0)