Witamina E nazywana jest często "witaminą młodości", co wydaje się oczywiste, biorąc pod uwagę możliwości w zwalczaniu wolnych rodników. Potencjał związku jest jednak dużo większy, choć mogłoby się zdawać, że bardzo niedoceniany. Wykorzystywana na dużą skalę w przemyśle kosmetycznym i farmaceutycznym, pełni istotną rolę w prewencji, łagodzeniu i leczeniu wielu jednostek chorobowych. Jak wykorzystać właściwości witaminy E?
Witamina E - co to jest?
Witamina E to grupa organicznych związków chemicznych należących do tokochromanoli. Syntetyzowana jest jedynie przez rośliny i niektóre gatunki sinic. Występuje także u zwierząt, ale tylko jako substancja pochodząca z pokarmu.
Witamina E to składnik diety o dużym znaczeniu odżywczym, niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Witamina E czyli tokoferole i tokotrienole
Związki chemiczne wchodzące w skład witaminy E można podzielić na dwie grupy o podobnej strukturze:
- tokoferole (T lub Toc)
- tokotrienole (T3)
Posiadają podobne właściwości, ale różnią się budową chemiczną (głównie nasyceniem łańcucha bocznego) i aktywnością biologiczną w organizmie. Największe znaczenie dla człowieka mają tokoferole, ponieważ w wątrobie znajduje się wyspecjalizowane białko, które efektywnie wiąże i transportuje Toc. Pozostałe naturalnie występujące formy witaminy E również są wchłaniane, jednak w odróżnieniu od tokoferoli po dotarciu do wątroby są metabolizowane i (prawie w całości) wydalane z organizmu.
To jednak nie wszystko. Tokoferole mają 8 odmian izometrycznych:
- alfa - tokoferol (najsilniejsza i najczęściej występująca odmiana) - to właśnie ta postać jest witaminą E w rozumieniu większości osób
- beta - tokoferol
- gamma - tokoferol
- delta - tokoferol
- epsylon - tokoferol
- zeta - tokoferol
- eta - tokoferol
- theta - tokoferol
Witamina E - najważniejsze funkcje
Witamina E znana jest przede wszystkim z właściwości przeciwutleniających i zdolności penetracji bariery lipidowej komórek skóry. Zalet jest jednak zdecydowanie więcej. Witamina E jest zaangażowana w szereg ważnych procesów biologicznych o dużym znaczeniu. Do podstawowych funkcji związku należą:
- przeciwdziałanie utlenianiu błon komórkowych
- przerywanie reakcji peroksydacji (utleniania lipidów, które może skutkować utratą integralności błon wewnątrzkomórkowych)
- ochrona przed stresem oksydacyjnym (zmiatanie wolnych rodników i reaktywnych form tlenu)
Najnowsze badania wykazały, że witamina E może pełnić rolę kofaktora enzymatycznego, pośredniczy w przekazywaniu sygnałów w komórce i reguluje ekspresję genów. Witamina E chroni również organizm przed skutkami niekorzystnego oddziaływania środowiska, z którymi każdy człowiek spotyka się na co dzień.
Dzięki wszystkim działaniom w obrębie komórek, witamina E pomaga utrzymać integralność tkanek, a w dalszej konsekwencji także całych organów. Stosowana jest w czasie leczenia zaburzeń mięśniowych oraz chorób serca. Wzmacnia i uelastycznia naczynia krwionośne. Pobudza układ odpornościowy do efektywniejszego działania.
Witamina E jest też bardzo ważna dla kobiet, wspomaga bowiem prawidłowe funkcjonowanie narządów rozrodczych.
Witamina E - najważniejsze funkcje
Witamina E znana jest przede wszystkim z właściwości przeciwutleniających i zdolności penetracji bariery lipidowej komórek skóry. Zalet jest jednak zdecydowanie więcej. Witamina E jest zaangażowana w szereg ważnych procesów biologicznych o dużym znaczeniu. Do podstawowych funkcji związku należą:
- przeciwdziałanie utlenianiu błon komórkowych
- przerywanie reakcji peroksydacji (utleniania lipidów, które może skutkować utratą integralności błon wewnątrzkomórkowych)
- ochrona przed stresem oksydacyjnym (zmiatanie wolnych rodników i reaktywnych form tlenu)
Najnowsze badania wykazały, że witamina E może pełnić rolę kofaktora enzymatycznego, pośredniczy w przekazywaniu sygnałów w komórce i reguluje ekspresję genów. Witamina E chroni również organizm przed skutkami niekorzystnego oddziaływania środowiska, z którymi każdy człowiek spotyka się na co dzień.
Dzięki wszystkim działaniom w obrębie komórek, witamina E pomaga utrzymać integralność tkanek, a w dalszej konsekwencji także całych organów. Stosowana jest w czasie leczenia zaburzeń mięśniowych oraz chorób serca. Wzmacnia i uelastycznia naczynia krwionośne. Pobudza układ odpornościowy do efektywniejszego działania.
Witamina E jest też bardzo ważna dla kobiet, wspomaga bowiem prawidłowe funkcjonowanie narządów rozrodczych.
Witamina E w przemyśle kosmetycznym
Witamina E to popularny składnik kosmetyków i kosmeceutyków (czyli kosmetyków leczniczych). To nic dziwnego, jest przecież bardzo silnym przeciwutleniaczem. Zapobiega przedwczesnemu starzeniu skóry, poprawia nawilżenie i elastyczność oraz chroni przed szkodliwym wpływem czynników środowiskowych. Łagodzi podrażnienia i stany zapalne, wspomaga regenerację i gojenie ran, zapobiega powstawaniu przebarwień, a stosowana regularnie może zmniejszyć także istniejące zmiany.
Witamina E poprawia kondycję włosów, nadając im połysk, miękkość i gładkość, a także regeneruje i uelastycznia płytki paznokcia.
Witamina E - niedobór i jego skutki
Niedobór witaminy E to najczęściej wynik nieodpowiednio zbilansowanej diety. Zdarza się jednak, że występuje w przypadku chorób związanych z nieprawidłowym wchłanianiem tłuszczu (zespół złego wchłaniania, zespół Bassena-Kornzweiga).
Niski poziom witaminy E prowadzi do poważnych konsekwencji, które nasilają się z czasem. Należą do nich:
- zaburzenia neurologiczne
- procesy degeneracyjne w mózgu
- zmniejszona odporność organizmu
- osłabienie i apatia
- ból mięśni i stawów
- kruchość ścian naczyń krwionośnych
- zmiany skórne
Długotrwały niedobór zmniejsza wydzielanie hormonu gonadotropowego, co może obniżyć jakość spermy i przyczynić się do bezpłodność u mężczyzn. Jest też niebezpieczny dla dzieci, ponieważ może być przyczyną rozwoju niedokrwistości, zaburzeń wzroku (retinopatia, fibroplazja) i dysplazji oskrzelowo - płucnej.
Witamina E w produktach spożywczych
Witamina E tylko częściowo zostaje przyswojona z pożywieniem i pozostaje w organizmie bardzo krótko - aż 60% - 70% wydalane jest z organizmu każdego dnia. Wchłanianie zależy od obecności tłuszczów w diecie, choć nie tylko - naukowcy uważają, że przyswajanie związku zależne jest także od ilości żółci - niedostateczna ilość wydzieliny jest skutkiem wielu chorób, w tym cholestazy, celiakii, dysbiozy jelit oraz innych schorzeń układu pokarmowego.
W których produktach spożywczych znajduje się witamina E?
- oleje roślinne (sojowy, słonecznikowy, rzepakowy, z orzechów włoskich)
- orzechy (laskowe, włoskie, ziemne)
- ryby
- kiełki pszenicy
- pełne ziarna zbóż
- nasiona
- zielony groszek
Witamina E znajduje się w małych ilościach także w zielonych warzywach i produktach mlecznych (masło). Warto pamiętać, że obróbka termiczna, światło i tlen powodują rozkład związku, co wpływa znacząco na jego właściwości.
Transport witaminy E w organizmie
Organizm wykształcił specjalny sposób dystrybucji witaminy E. Związek wchłaniany jest do jelita cienkiego, a następnie do chylomikronów (lipoproteiny występujące w osoczu krwi), które wydzielane są w całości do krwiobiegu na zasadzie egzocytozy. Docierają do wątroby, alfa-Toc jest dalej transportowany, a pozostałe tokochromanole zostają zmetabolizowane i wydalone.
Witamina E w kroplach
Zalecane dzienne spożycie witaminy E mieści się w przedziale 6 - 20 mg na dobę - różnice mogą wynikać z wielu czynników, jak wiek czy aktualny stan zdrowia. Choć ilość nie wydaje się duża, dieta nie zawsze jest w stanie zapewnić podstawową dawkę związku. Aby uniknąć niedoborów, warto rozważyć dodatkową suplementację.
Witamina E występuje często w postaci kropel. Rozwiązanie nie jest przypadkowe - forma suplementu wyróżnia się doskonałą przyswajalnością i szybkością działania. To efektywny, bezpieczny i łatwy sposób na aplikację skoncentrowanej witaminy.
Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że krople pozbawione są większości substancji pomocniczych. W skład wchodzi jedynie związek aktywny i nośnik - w tym przypadku tłuszcz, ponieważ to właśnie w tłuszczach najlepiej rozpuszcza się witamina E.
Nadmiar witaminy E w organizmie
Nadmiar związku nie kumuluje się w tkankach ani organach do poziomu, który byłby toksyczny. Według naukowców świadczy to o dążeniu do utrzymania odpowiedniego do aktualnych potrzeb stężenia witaminy. W przypadku pojawienia się nadmiaru, organizm wydali nadwyżkę, zredukuje poziom absorpcji lub przyspieszy szybkość metabolizmu związku.
Odpowiednio zbilansowana dieta stanowi najlepszy sposób na uzupełnienie niedoborów witamin i minerałów. Niestety, często nie jest w stanie pokryć zapotrzebowania na poszczególne związki, szczególnie te wrażliwe na czynniki fizykochemiczne. Pojawia się wtedy konieczność dodatkowej, zewnętrznej suplementacji. Warto zadbać o odpowiednią podaż witaminy E, jest bowiem niezbędnym składnikiem odżywczym o wielokierunkowym działaniu - tak na zdrowie, jak i urodę.
"Witamina E - metabolizm i funkcje" - R. Szymańska, B. Nowicka, J. Kruk, Zakład Fizjologii i Biochemii Roślin, Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii, Uniwersytet Jagielloński
"Tokoferole i tokotrienole jako witamina E" - A. Zielińska, I. Nowak, Wydział Chemii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
"Zastosowanie witaminy E w kosmetologii" - W. Czerwonka, D. Puchalska, R. Zarzycka-Bienias, M. Lipińska, R. Witek, A. Habrat, S. Południak, Katedra Mediów, Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej, Wydział Administracji i Nauk Społecznych Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie
"Witamina E – co kryje świat tokoferoli?" - B. Milanovic, Wydział Biochemii Biofizyki i Biotechnologii
Uniwersytetu Jagiellońskiego
"Biologiczna rola witaminy E" - E. Bielak, K. Pasternak, czasopismo naukowe Bromatologia i Chemia Toksykologiczna
"Witamina E właściwości i znaczenie dla człowieka" - A. Zaborska, J. Krol, A. Brodziak, Katedra Towaroznawstwa i Przetwórstwa Surowców Zwierzęcych, Wydział Biologii i Hodowli Zwierząt, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
Comments (0)