Składniki mineralne są podstawowymi elementami, które zapewniają prawidłowy rozwój człowieka. Jednym z mikroelementów niezbędnych do odpowiedniego funkcjonowania ludzkiego organizmu, jest cynk, który w 1746 roku został wyizolowany jako czysty metal przez Andreasa Marggrafa. Początek XX wieku przyniósł wraz ze sobą odpowiedzi na nurtujące naukowców pytania, czy cynk bierze udział w przebiegu procesów fizjologicznych oraz czy jego niedobór ma wpływ na występowanie chorób. W poniższym artykule dowiesz się jaką rolę odgrywa cynk w organizmie człowieka, jakie produkty pomagają utrzymać jego odpowiedni poziom oraz, czy warto go suplementować.
Cynk - w czym może pomóc?
Cynk spełnia wiele istotnych funkcji w naszym organizmie. Odgrywa on w szczególności podstawową rolę w procesach biologicznych. Mianowicie bierze udział w biosyntezie DNA i RNA, metabolizmie kwasów nukleinowych oraz syntezie białek. Niezaprzeczalnie jego wysoki poziom w organizmie jest niezbędny do odpowiedniego rozwoju układu kostnego. Dodatkowo w większości odpowiada on za wygląd włosów oraz paznokci. Oprócz tego jony cynku są bezwarunkowe potrzebne do prawidłowej pracy trzustki, czyli magazynowania i uwalniania insuliny. Co więcej, pierwiastek ten działa przeciwzapalnie i wzmacnia funkcjonowanie układu odpornościowego organizmu. Ponadto wspomaga leczenie grypy oraz zapewnia prawidłowe funkcjonowanie narządów rozrodczych.
Należy wiedzieć, że cynk ma istotne znaczenie w życiu każdego mężczyzny, ponieważ jego niedobory mogą znacznie pogarszać jakość nasienia, obniżać poziom testosteronu oraz negatywnie wpływać na potencję. Odpowiednia ilość tego pierwiastka w diecie jest niezbędna do rozwoju jąder oraz produkcji spermy.
Kosmetyczne właściwości cynku
Cynk jako jeden z ważniejszych mikroelementów ma właściwości antyoksydacyjne, czyli pomaga organizmowi zwalczać wolne rodniki. Ta właściwość najczęściej wykorzystywana jest w kosmetologii, gdzie używa się ten pierwiastek w zabiegach regeneracyjnych. Ponadto jest on składnikiem wielu kremów czy ser. Oprócz tego cynk ma istotny wpływ na strukturę błon komórkowych, dlatego też jest on niezbędny do tego, by nasza skóra była zdrowa i piękna. Ponadto cynk bierze udział w procesach regeneracyjnych i przyśpiesza gojenie się ran.
Źródła cynku
Cynk do organizmu dostarczany jest głównie drogą pokarmową wraz z pożywieniem pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinnego. Warto zwrócić uwagę na fakt, że jego przyswajalność jest większa w przypadku pierwszej grupy pokarmów. Aby utrzymać prawidłowy poziom tego pierwiastka w organizmie, należy zadbać o zbilansowaną dietę. Podstawowymi źródłami cynku w diecie są owoce morza, ryby, mięso, grzyby, ryż, jaja, pomidory, rośliny strączkowe, warzywa kapustne, pieczywo pełnoziarniste, otręby pszenne, kakao, tofu, sezam, nasiona słonecznika i dyni.
Poniższa tabela przedstawia 10 najlepszych źródeł cynku.
Lp. | Składnik | Ilość (wyrażona w gramach) | % dziennego zapotrzebowania |
1. | Boczniaki surowe | 500 g (2 małe opakowania) | 48% |
2. | Sałata radicchio | 500 g (mała główka) | 39% |
3. | Fasola | 250 g | 37% |
4. | Pieczarki | 500 g (duże opakowanie) | 36% |
5. | Pestki dyni | 50 g | 33% |
6. | Sezam niełuskany | 50 g | 32% |
7. | Sezam łuskany | 50 g | 28% |
8. | Ryż | 250 g (ok. 70g surowego) | 27% |
9. | Tofu | 360 g (dwie małe kostki) | 24 % |
10. | Kakao | 20 g (2 łyżki) | 17% |
Dawkowanie cynku - rano czy wieczorem?
Średnie zapotrzebowanie cynku dla mężczyzn wynosi około 9,4 mg/dzień, a dla kobiet 6,8 mg/dzień. Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, że okresem, który podwaja zapotrzebowanie na cynk u kobiet, jest ciąża. W przypadku, gdy nasza dieta nie dostarcza odpowiedniej ilości tego pierwiastka, należy zacząć jego suplementację. Preparaty zawierające cynk należy przyjmować niezależnie od pory dnia, w trakcie bądź po posiłku, w szczególności, gdy jest on bogaty w białka pochodzenia zwierzęcego. Przyswajalność cynku zwiększa witamina A oraz selen. Natomiast zmniejsza kwas fitowy, miedź, wapń, błonnik, fosfor oraz pokarmy mleczne.
Niedobór cynku
Należy wiedzieć, że niedobór pierwiastków śladowych w organizmie, w tym cynku, jest problemem zdrowotnym. Wynika to faktu, iż są one niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania całego organizmu. Zatem istotną sprawą jest eliminacja przyczyn ich zbyt małej podaży, w szczególności za pomocą zbilansowanej diety obfitej w źródła zawierające cynk. W sytuacji niedostatecznej przyswajalności mikroelementów z pokarmów, ich niedobory możemy uzupełnić za sprawą odpowiednich suplementów.
Należy wskazać na początku, że warto zwrócić uwagę na czynniki, które mają negatywny wpływ na przyswajanie cynku. Wśród nich wymienia się przede wszystkim:
- stres,
- ciążę i okres karmienia,
- zanieczyszczenie środowiska,
- alkohol i papierosy,
- spożywanie produktów wysokoprzetworzonych.
Niedobory cynku w naszym organizmie objawiają się przez obniżoną odporność, stany zapalne skóry, przewlekły proces gojenia się ran oraz zaburzenia węchu i smaku. Zbyt niski poziom cynku może mieć również wpływ na niedorozwój narządów płciowych, zaburzenia neurologiczne, wypadanie włosów oraz bezpłodność.>
Cynk organiczny
Przyswajalność cynku z wszelkich preparatów leczniczych zależna jest od wielu czynników. Prócz indywidualnych predyspozycji naszego organizmu, istotne znaczenie ma sama forma pierwiastka. I tak dobrze przyswajalnymi postaciami cynku są sole organiczne, czyli octan, cytrynian, wodoroasparaginian oraz asparaginian.
Duet idealny - cynk i selen
Jak wyżej wspomniano, wchłanialność cynku zależy od indywidualnych predyspozycji organizmu. Jednakże ogromne znaczenie ma również występowanie substancji pomocniczej, która dodana jest do produktu z cynkiem. Warto pamiętać, że maksymalna przyswajalność cynku z pożywienia wynosi do 50%. Suplementy zapewniają dużo większą wchłanialność cynku. Jednym z najlepszych połączeń, gwarantującym odpowiednie zapewnienie tego pierwiastka w diecie, jest cynk i selen. Zarówno cynk, jak i selen mają właściwości wspomagające układ odpornościowy. Pomimo tego, iż nie ma jasno wskazanej zasady łączenia tych dwóch pierwiastków, warto sięgnąć po preparat zawierający w swoim składzie ten duet. Przede wszystkim tymi suplementami powinny zainteresować się osoby, które na co dzień nie stosują odpowiednio zbilansowanej diety, osoby starsze, a także wegetarianie i weganie.
Szcześniak M.,Grimmling B., Meler J.: Cynk pierwiastek zdrowia. Uniwersytet Medyczny, 2014.
Puzanowska-Tarasiewicz H., Kuźmicka L., Tarasiewicz M.: Funkcje biologiczne wybranych pierwiastków. III. Cynk – składnik i aktywator enzymów., 2009.
Chruściel P., Kubasińska-Sajnóg A.: Charakterystyka oraz zastosowanie cynku w kosmetologii i dietetyce, 2021.
Schlegel-Zawadzka M.: Cynk -aspekty zdrowotne i lecznicze, przyczyny i objawy niedoborów., 2002.
Jabłoński E., Sobczak M.: Składniki mineralne w diecie kobiet ciężarnych i karmiących. Cz. II Mikrominerały: żelazo, cynk, miedź, selen, jod, fluor, mangan, molibden, chrom., 2007.
Gertig H., Przysławski J: Bromatologia: Zarys nauki o żywieniu i żywności. Warszawa, 2006.
Panczenko-Kresowska B.: Ziemiański Ś.: Składniki mineralne – ich znaczenie w żywieniu człowieka. Warszawa, 2001.
Comments (0)