Koenzym Q10 - co to, właściwości, zastosowanie, dawkowanie

luty 11, 2024
Antyoksydanty
0 comments

Człowiek potrzebuje wielu niezbędnych składników odżywczych do prawidłowego funkcjonowania. O istnieniu wielu z nich nie mamy pojęcia, choć są stałą częścią naszej diety. Jednym z takich składników jest Koenzym Q10, substancja witaminopodobna występująca w komórkach ludzkiego ciała. Począwszy od wspomagania wytwarzania energii, Q10 dba o cały organizm ludzki na wielu różnorodnych płaszczyznach. Zatem przyjrzyjmy się z bliska, czym dokładniej jest Koenzym Q10.

Koenzym Q10 – co to jest?

Koenzym Q10 jest cząsteczką rozpuszczalną w tłuszczach, naturalnie występującą w naszych ciałach. Aktywnie uczestniczy w mitochondrialnym łańcuchu oddechowym, kluczowym procesie wytwarzania energii (ATP) wykorzystywanej przez nasze komórki. Q10 uważany jest za silny przeciwutleniacz, zdolny do neutralizacji wolnych rodników odpowiedzialnych za stres oksydacyjny i uszkodzenia na poziomie komórkowym.

Koenzym Q10 występuje powszechnie w tkankach i narządach o dużym zapotrzebowaniu na energię, takich jak serce, wątroba czy nerki. Co ciekawe, podobnie jak większość występujących w organizmie substancji niezbędnych, także i stężenie koenzymu Q10 wraz z wiekiem ulega widocznemu zmniejszeniu. Małe stężenie Q10, czy jego niedobór prowadzić mogą do wielu problemów zdrowotnych, jak chociażby chorób serca, rozwoju nowotworów czy przedwczesnego zawału. Q10 można pozyskiwać wraz z pożywieniem, szczególnie z mięsa, ryb i olejów roślinnych.

Ubichinon a ubichinol – czy istnieją zauważalne różnice?

Koenzym Q10 znany jest również jako ubichinon. Nierzadko jednak możemy spotkać się z innym nazewnictwem, oznaczającym Q10 jako ubichinol. Jak się okazuje, terminy ubichinon i ubichinol są ze sobą nierozerwalnie powiązane. Ich nazwy pochodzą od spotykanej we wszystkich komórkach organizmów eukariotycznych cząsteczki chinonu, z tego względu, ubichinol i ubichinon są obecne w organizmach niemal wszystkich istot żywych.

Ubichinol jest zatem bogatą w elektrony formą popularnego koenzymu Q10, ubichinonu. Gdy całkowicie utleniona cząsteczka nazywana jest ubichinonem, całkowicie zredukowana cząstka pod wpływem wewnątrzorganicznego procesu zwanego redoksem staje się ubichinolem. Ubichinol w przeciwieństwie do utlenionego ubichinonu cechuje się istotnie zwiększoną biodostępnością, choć tak naprawdę, jest to ta sama substancja. Z tego powodu stosowanie suplementów zawierających ubichinon (Q10) jest silnie sprzężone z jednoczesną podażą ubichinolu.

-20%

Vitaler's Koenzym Q10 (Ubichinon) 100 mg - 60 kapsułek

VIT-0743

Vitalers

Koenzym Q10 występuje we wszystkich komórkach ludzkich (mitochondriach), a jego obecność jest konieczna do wytwarzania energii. Nie bez powodu koenzym Q10 bywa nazywany witaminą młodości i długowieczności. Preparat Vitaler's zawiera naturalnie czysty koenzym Q10 w postaci ubichinonu.

Dostępny

39,92 zł 49,90 zł

Koenzym Q10 jako substancja prawidłowego funkcjonowania - jakie ma właściwości?

Jak już zostało wspomniane, koenzym Q10 bierze udział w funkcjonowaniu mitochondrialnego łańcucha oddechowego. Faktycznie odgrywa on ważną rolę w metabolizmie energetycznym organizmu. Dzięki aktywnemu udziałowi w procesie przemian składników odżywczych w mitochondriach niemal 95% dziennego zapotrzebowania energetycznego organizmu zaspokajane jest przez udział Q10.

Co więcej, jest on również silnym przeciwutleniaczem, redukując szkodliwe działanie wolnych rodników odpowiedzialnych za powstawanie stresu oksydacyjnego. Przeciwdziała utlenianiu białek, lipidów i DNA, a jego chemiczna struktura wysnuwa szereg korzystnych dla zdrowia właściwości. Koenzym Q10, wspierając produkcję energii ATP, może zatem odegrać kluczową rolę w spowolnieniu procesu starzenia, pomagając organizmowi w utrzymaniu optymalnego funkcjonowania mitochondriów. Z tej perspektywy właściwości ubichinonu mogą być kluczowym elementem promującym zdrową długowieczność.

Koenzym Q10 – na co pomaga i jak wpływa na prawidłowe funkcjonowanie organizmu?

Wszystkie narządy potrzebujące energii potrzebują również koenzymu Q10. Dotyczy to szczególnie serca, płuc, nerek, a nawet wątroby, które są głównymi konsumentami Q10. Koenzym jest również niezbędną cząstką w funkcjonowaniu mięśni. Występuje w całym organizmie, przez co ubichinon etymologicznie oznacza nic innego jak „wszechobecność”.

Koenzym Q10 to jedna z najlepiej przebadanych substancji naturalnych. W ciągu ostatnich dwóch dekad przeprowadzono setki badań klinicznych potwierdzających jego liczne korzyści zdrowotne. Koenzym jest zatem przydatny m.in. na takie stany i dolegliwości jak:

Redukcja stresu oksydacyjnego – jako substancja, która posiada właściwości przeciwutleniające oraz właściwości antyoksydacyjne pomaga chronić komórki przed szkodliwym działaniem wolnych rodników i stresem oksydacyjnym. To działanie może mieć pozytywny wpływ na zapobieganie niektórym chorobom zwyrodnieniowym, takim jak choroba Alzheimera lub Parkinsona.
Niepłodność – starzenie osłabia i spowalnia szereg procesów zachodzących w naszych ciałach, wpływając również na płodność kobiet i mężczyzn. Wraz z wiekiem wytwarzamy znacznie mniej koenzymu, który jest niezbędny w produkcji zdrowych plemników i podtrzymaniu cyklu menstruacyjnego.
Cukrzyca – mitochondria odpowiedzialne są za produkcję energii. Energia ta ulega spadkowi przez stres oksydacyjny, a także niedobór Q10, wpływając na powstanie insulinooporności, a następnie cukrzycy. Z drugiej strony, jeśli spożywamy duże ilości koenzymu, poprawia on wrażliwość na insulinę i pomaga regulować poziom cukru we krwi.
Migrena – badania wykazały, iż koenzym Q10 może pomóc zmniejszyć częstotliwość i nasilenie napadów migreny poprzez neutralizację wolnych rodników i poprawę produkcji energii w komórkach nerwowych.
Cholesterol – suplementy diety z Q10 zmniejszają ból niektórych chorób mięśni związany z leczeniem hipercholesterolemii. Działanie przeciwutleniające odpowiada również za zmniejszenie procentowego udziału złego cholesterolu (LDL) w krwi, sprzyjając tym samym jego regulacji.
Zdrowie serca – serce jest szczególnie zależne od podaży Q10. W końcu jest ono używane przez całą dobę i dlatego potrzebuje znacznie więcej energii niż inne narządy. Wysoki poziom koenzymu Q10 powiązany jest z leczeniem i redukcją ryzyka wystąpienia takich chorób jak niewydolność serca i miażdżyca.
Zdrowie skóry – unieszkodliwiając wolne rodniki, czyli naturalne materiały odpadowe, które powstają np. podczas produkcji energii, koenzym Q10 chroni strukturę komórkową skóry przed ich szkodliwym działaniem. Z tego względu koenzym wykorzystuje się w wielu produktach pielęgnacyjnych, działając jako środek opóźniający starzenie się naszej skóry oraz poprawiający jędrność skóry i kondycję skóry.
Aktywność fizyczna – podczas aktywności fizycznej wzrasta zapotrzebowanie na energię. W tym momencie wzrasta również zapotrzebowanie organizmu na koenzym Q10. Przeciwdziała on poważnemu zmęczeniu fizycznemu, przyspieszając regenerację organizmu i powrót do szybkiego zdrowia.

Niedobór Q10 a procesy starzenia - objawy i profilaktyka

Stężenie koenzymu w organizmie maleje z biegiem czasu - w przypadku osób starszych. Jednakże, oprócz wieku istnieje szereg innych czynników, które przyczyniają się do jego widocznego spadku, mogąc tym samym prowadzić do wystąpienia poważnych niedoborów Q10. Są to:

Nawykowe palenie papierosów
Dieta z niedostateczną ilością Q10 (np. dieta wegetariańska)
Naturalna niezdolność organizmu do wyprodukowania go w wystarczających ilościach
Stres
Choroby przewlekłe

Niedobory ubichinonu mogą prowadzić do wysokiego ciśnienia krwi, chorób mięśnia sercowego, niewydolności serca, a także stwardnienia tętnic. Jest on również sprzężony z przyspieszeniem powstawania wolnych rodników, które uszkadzając nasze komórki i mitochondria mogą spowodować powstanie wielu innych, nierzadko groźnych dolegliwości.

Aby przeciwdziałać niedoborowi Q10, sensownym wyborem jest spożywanie aktywnego Q10 w postaci suplementów diety. Oczywiście jednak pierwszym krokiem jest wykonanie badania krwi u lekarza, oznaczając, iż chcemy zbadać poziom Q10 w organizmie.

Koenzym Q10 - gdzie można go znaleźć?

Koenzym Q10 znajduje się w wielu produktach spożywczych. Najbogatszymi źródłami Q10 są ryby, mięso i drób, a także wegetariańskie alternatywy, takie jak fasola, orzechy, jaja i produkty mleczne. Jakie jeszcze produkty spożywcze zawierają koenzym Q10?

Mięso wołowe
Wątróbka
Drób
Pstrąg
Sezam
Pistacje
Brokuły
Kalafior
Pomarańcze
Truskawki
Jaja
Sardynki
Makrele

Ponieważ Q10 jest cząsteczką rozpuszczalną w tłuszczach, najłatwiej się wchłania, gdy jest spożywana wraz z niewielką ilością zdrowych tłuszczów. Szacuje się, że dieta przeciętnego, współczesnego człowieka dostarcza około 25% całkowitego zapotrzebowania na koenzym Q10. Najlepszym sposobem na osiągnięcie odpowiedniej dawki jest stosowanie zróżnicowanej, bogatej w składniki odżywcze diety oraz rozważenie potencjalnej suplementacji, tym bardziej, gdy jesteśmy narażeni na ryzyko chorób serca lub chorób zapalnych.

Suplementy diety z Q10 rano czy wieczorem - jak stosować i dawkować?

Koenzym Q10 występuje w dwóch różnych postaciach, ubichinolu i ubichinonu. Ubichinol stanowi 90% koenzymu Q10 we krwi i jest jego najlepiej przyswajalną formą. Standardowa dawka koenzymu Q10 do stosowania doustnego waha się od 90 do 200 mg na dzień. Suplementy diety zawierające do 500 mg wydają się być dobrze tolerowane.

Ponieważ Q10, jak już wspomnieliśmy, jest związkiem dobrze rozpuszczalnym w tłuszczach, jego wchłanianie bez ich udziału jest powolne i ograniczone. Przyjmowanie suplementów Q10 z jedzeniem (np. w trakcie śniadania, obiadu i kolacji) może pomóc organizmowi wchłonąć go nawet trzy razy szybciej niż bez jedzenia. Obecnie nie istnieją przeciwwskazania co do czasu stosowania suplementów diety zawierających Q10.

Koenzym Q10 - skutki uboczne, działania niepożądane i przeciwwskazania

Suplementy diety zawierające koenzym Q10 wydają się być dobrze tolerowane przez ludzi, cechując się niską toksycznością, także w dawkach powyżej 1000 mg. Jeżeli jednak wystąpią działania niepożądane, zaleca się podzielenie dziennej dawki na 5 do 6 porcji. Potencjalne skutki uboczne to m.in.:

Mdłości
Biegunka
Ból brzucha
Bóle głowy

Te skutki uboczne są zwykle łagodne i ustępują po kilku dniach. Chociaż Q10 jest ogólnie dobrze tolerowany, istnieje szereg przeciwwskazań zabraniających nam stosowania suplementu. Przeciwwskazania te związane są z zakłóceniem działania niektórych leków, w tym:

Leki rozrzedzające krew – stosowanie Q10 wraz z lekami rozrzedzającymi krew zwiększa ryzyko powstawania zakrzepów.
Leki na nadciśnienie – Q10 może obniżać ciśnienie krwi i wzmacniać działanie lekarstw na nadciśnienie tętnicze.
Chemioterapia – niektóre badania wskazały, iż Q10 może zmniejszyć skuteczność chemioterapeutycznych metod leczenia nowotworów.

Przed rozpoczęciem suplementacji koenzymu Q10 zalecane jest skonsultowanie się z lekarzem w celu omówienia potencjalnych skutków ubocznych i przeciwwskazań w trakcie przyjmowanie konkretnych lekarstw.

Bibliografia

„Biochemical Functions of Coenzyme Q10” – F. L. Crane, czasopismo naukowe Journal of the American College of Nutrition, Taylor&Francis, 2001.

„Biosynthesis of coenzyme Q in eukaryotes” – M. Kawamukai, czasopismo naukowe Bioscience, Biotechnology and Biochemistry, Oxford, 2016.

„Clinical aspects of coenzyme Q10: An update” – G. P. Littarru, L. Tiano, czasopismo naukowe Nutrition, Elsevier, 2010.

„Coenzyme Q10 depletion in medical and neuropsychiatric disorders: potential repercussions and therapeutic implications” – G. Morris, G. Anderson, M. Berk, M. Maes, czasopismo naukowe Molecular Neurobiology, Springer, 2013.

„Effect of liquid ubiquinol supplementation on glucose, lipids and antioxidant capacity in type 2 diabetes patients: a double-blind, randomised, placebo-controlled trial” – C-H. Yen et al., czasopismo naukowe The British Journal of Nutrition, Cambridge, 2018.

„Effects of CoQ10 supplementation on plasma lipoprotein lipid, CoQ10 and liver and muscle enzyme levels in hypercholesterolemic patients treated with atorvastatin: A randomized double-blind study” – H. Mabuchi et al., czasopismo naukowe Atherosclerosis, Elsevier, 2007.

„Effects of oral administration of common antioxidant supplements on the energy metabolism of red blood cells. Attenuation of oxidative stress-induced changes in Rett syndrome erythrocytes by CoQ10” – D. Di Pierro et al., czasopismo naukowe Molecular and Cellular Biochemistry, Springer, 2020.

„Improving the anti-ageing activity of coenzyme Q10 through protransfersome-loaded emulgel” – Q. Ayunin et al., czasopismo naukowe Scientific Reports, Nature, 2022.

„Metabolism and function of coenzyme Q” – M. Turunen, J. Olsson, G. Dallner, czasopismo naukowe Biochimica et Biophysica Acta (BBA) – Biomembranes, Elsevier, 2004.

„The effect of coenzyme Q10 on morbidity and mortality in chronic heart failure: results from Q-SYMBIO: a randomized double-blind trial” – S. A. Mortensen et al., czasopismo naukowe JACC. Heart Failure, Elsevier, 2014.

„Ubiquinol is superior to ubiquinone to enhance Coenzyme Q10 status in older men” – Y. Zhang, J. Liu, X-Q. Chen, C-Y. O. Chen, czasopismo naukowe Food & Function, Royal Society of Chemistry, 2018.

„Unsaponifiable fraction of lipid from normal and diseased human kidney” – L. Mervyn, R. A. Morton, czasopismo naukowe Biochemical Journal, Portland Press, 1959.